TẠI SAO CHÚNG TA CẦN TỈNH THỨC?

Một trong những bộ phim mình yêu thích nhất là The Matrix - Ma trận. Yêu thích đến mức xem đi xem lại cả chục lần mà vẫn còn muốn xem nữa. Yêu thích vì bộ phim nhắc nhở mình sống Tỉnh thức.

"Thực tại là gì? Nếu anh nói về những gì anh có thể cảm thấy, ngửi thấy, nhìn thấy, thì thực tại chẳng qua chỉ là những tín hiệu điện tử được bộ não xử lý và suy diễn ra." Morpheus giải thích cho Neo về The Matrix. "The Matrix hiện diện ở khắp nơi... Đó là thế giới che phủ lên đôi mắt của anh khỏi thực tại. Thực tại gì? Thực tại rằng anh chỉ là một nô lệ, Neo. Giống như tất cả mọi người, anh sinh ra trong một nhà tù mà anh không thể nhìn thấy, sờ thấy hay ngửi thấy. Nhà tù cho tâm trí của anh (A prison for your mind)". 

Đó là những lời thoại thực sự ám ảnh mình đến tận bây giờ. Mình đang sống tự do là chính mình hay chỉ là tù nhân bị giam cầm trong tâm trí của chính mình. Đâu là thực tại? Đâu chỉ là ảo ảnh?

NHÀ TÙ CỦA TÂM TRÍ

Khi tìm hiểu về Não bộ học - Neuroscience, mình mới hiểu rõ hơn về "Nhà tù của tâm trí". Bộ não không ngừng tiếp nhận tín hiệu từ thế giới xung quanh, không ngừng kết nối thông tin thành những luồng cảm xúc, suy nghĩ. Qua năm tháng, bộ não dần hình thành ra mô hình tư duy mà chúng ta thường gọi là Nhân sinh quan, Thế giới quan. Nhân sinh quan là cách chúng ta nhìn nhận về bản thân mình, Thế giới quan là cách chúng ta nhìn nhận về thế giới. Hay nói cách khác, bộ não khiến chúng ta nhìn thực tại qua một chiếc kính mắt của riêng chúng ta. 

Chiếc kính mắt này có thể khiến chúng ta ý thức sự việc một cách chủ quan, thậm chí méo mó đi so với thực tại khách quan. Chẳng hạn, chúng ta thấy người này đáng yêu vì họ chỉn chu, lịch sự và ác cảm với người kia vì họ xô bồ, bỗ bã. Cảm xúc đó xuất phát từ thế giới quan của chúng ta coi trọng sự chỉn chu, lịch sự chứ không hề phản ánh những người đó thực sự ra sao.

Bạn đã từng nghe nói về Lời tiên tri tự trở thành hiện thực - Self-fulfilling prophecy. Đó là một biểu hiện kinh khủng nhất của Nhà tù Tâm trí. Khi một đứa trẻ bị trì triết thường xuyên là kẻ vô tích sự, đứa trẻ đó sẽ dần hình thành thái độ yếm thế, thiếu tự tin, mặc cảm. Cuối cùng, đứa trẻ lớn lên và làm việc gì cũng khó khăn, không như ý. Lời tiên tri (có thể không cố ý) từ thủa nhỏ đã trở thành hiện thực.

SỨC MẠNH CỦA HIỆN TẠI

Theo Phật giáo, mọi đau khổ phiền não của con người đều từ trong tâm mà ra. Đó là khi chúng ta chìm đắm trong quá khứ, luyến tiếc những điều đã trôi qua, đau khổ, thống hận với những tổn thương đã chịu đựng, níu kéo niềm vui đã thụ hưởng. Cũng là khi chúng ta lạc lối trong tương lai mờ ảo, lao tâm khổ tứ theo đuổi những ảo vọng, lo lắng sợ hãi bởi những mối đe dọa chưa xảy ra, khát khao mong mỏi những niềm vui chưa từng có. Con đường để thoát khỏi những ý niệm đau khổ phiền não đó là quay về hiện tại, là Tỉnh thức.

Trong bộ phim "Kungfu Panda", sư phụ Oogway giác ngộ cho chàng hiệp sỹ Poo về hiện tại. "Ngày hôm qua là quá khứ, Ngày mai là điều bí ẩn, Ngày hôm nay là một quà.". Trong ngôn ngữ tiếng Anh, hiện tại và món quà đều là từ "Present". Thậm chí, các triết gia phương Tây còn khẳng định "Tất cả những gì chúng ta có là Hiện tại". Quá khứ không thể quay trở lại, chỉ là những hình bóng. Tương lai chỉ là vô số khả năng không thể nào nắm bắt được chắc chắn. Vậy thì hiện tại là thứ duy nhất chúng ta cảm nhận được chân thực, nhìn ngắm được, sờ nắm được.

Vậy sức mạnh của hiện tại là gì? Đó là chiếc mỏ neo, ngọn hải đăng để tâm trí chúng ta quay về nương tựa và soi sáng mỗi khi lạc lối, mất phương hướng. Hiện tại là trí tuệ thông thái nhắc nhở chúng ta sống Tỉnh thức: tỉnh táo, sáng suốt, cảm nhận rõ bên trong bên ngoài mình, ý thức được việc mình đang làm, người mình đang tiếp xúc. Hiện tại giúp ta sống trọn vẹn trong từng khoảnh khắc, sống Tự do bên ngoài Nhà tù của Tâm trí. Hiện tại giúp ta đón nhận được những món quà, những niềm vui, cơ hội mà bình thường chúng ta không để tâm tới.

Nếu chỉ có một Hiện tại để sống, bạn muốn sống như thế nào?

LỢI ÍCH CỦA TỈNH THỨC

• Không bị chìm trong cảm xúc tiêu cực, thoát khỏi xu hướng bi quan hoá sự việc.

• Tự do không bị giam cầm bởi những luồng ý niệm về quá khứ hay tương lai.

• Nắm lấy quyền làm chủ cuộc đời mình: cảm xúc, suy nghĩ, hành động.

• Giải phóng sức sáng tạo và phát huy tiềm năng của mình: ý thức được và đón nhận được mọi việc đến với bản thân, từ đó tìm ra cơ hội cho mình

• Tận hưởng những niềm vui và bình an trong từng khoảnh khắc cuộc sống.

Đọc đến đây, bạn cảm thấy thế nào?

Hãy tiếp tục cùng với mình khám phá Tỉnh thức trong cuộc sống hàng ngày ở những bài viết sau nhé.